دکتر مرتضی‌رضوانفر، عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه‌میراث‌فرهنگی‌و‌گردشگری براساس‌پرونده‌ثبت‌جهانی دربند یونسکو(۲۰۰۳ م) دیوار دربند جمهوری‌داغستان روسیه نمادی‌از معماری ساسانی‌است که ۱۵۰۰سال کارکرد دفاعی داشته این‌دیوار ۴۰کیلومتری، توسط قباد و انوشیروان برای‌حفاظت از منطقۀ آذربایگان احداث‌شده و جدای‌از ۳۲کتیبه پهلوی، چندین‌کتیبه به‌خط فارسیِ دری دارد که‌غالباً به‌مرمت آن اشاره‌شده طبق‌اعتقاد‌عامه، دیوار دربند همان‌دیوار‌ذوالقرنین (سدِ‌سکندر) است که در تورات، انجیل و قرآن‌کریم ذکر شده و‌هنگامی‌که‌دیوار توسط‌قوم یأجوج‌و‌مأجوج فتح‌شود، روز حشر فرا‌می‌رسد همچنین به‌متن کتیبه‌دروازه‌چهلتن که باهمکاری داریوش ذوالفقاری‌و‌سعید‌فرمانی خوانش‌شده اشاره و متنش را این‌طور بازخواند درعصر شاه‌شروان سلطان‌خلیل سرور، این‌حِصن‌شد مرتب و این‌قلعه گشت ساتر یأجوج‌باز‌برگشت‌چون فتنه سکندر، تا صیْت‌این‌عمارت‌شد در بلاد‌کافر بادا بُن‌حصارش‌تا‌روز‌حشر‌معمور، بادا‌ثبات‌ملکش‌تا‌قرنها‌وافر مخبر‌شوی هرآنگه‌یابی‌خبر زسالش، گر زانک‌برشماری‌تاریخ‌او ز‌مخبر(۸۴۲ق)