محیط زیست و چالش های آن

از زمانی که بشر پا بر رو کره خاکی نهاده، با محیط زیست خود تعامل مداوم و پایدار داشته است اما رشد جمعیت و دستیابی به اختراعات و اکتشافات جدید علمی و حرکت به سمت جامعه مدرن و صنعتی، سبب شده تا انسانِ امروز، در جهانی بحران زده زندگی کند.

در دههها اخیر، علاوه بر بحرانها اجتماعی، اقتصاد ، سیاسی و ارزشی که تهدیداتی جدی محسوب می شوند، مشکالت و بحران های زیست محیطی را نیز به فهرست بحرانها جهانی باید اضافه کرد. چرا که شدت روند تخریب محیط زیست به علت جستجو روزافزون بشر برا کشف داراییها طبیعت، جنون سرعت، عطش ارتباط، رشد جمعیت و مواردی که در پایین اشاره می کنیم باعث دخالت افراطی بشر در طبیعت شده و تعادل محیط طبیعی را بر هم زده و سبب آلودگی محیط زیست شده است.

سیاره ما در آستانه‌ی بحران شدید زیست محیطی قرار دارد. مشکلات جاری زیست محیطی، ما را در برابر مصیبت و بلایای طبیعی که هم‌اکنون و در آینده رخ می‌دهد، آسیب پذیر می‌کند.

با توجه به مشکلات در حال رشد زیست محیطی در اطراف خود، بنابراین ما در وضعیت اضطراری سیاره خود هستیم. در صورتی که این مشکلات را با دقت و جدیت پیگیری نکنیم، آنگاه به قطع دچار فاجعه و محکوم به نابودی خواهیم شد. مشکلات کنونی محیط زیست نیاز به توجه سریع و اورژانسی دارد.

مشکلات عمده محیط زیست

۱- آلودگی:

برای از بین بردن آلودگی هوا، آب و خاک به میلیون ها سال زمان نیاز است. دودکش ها و اگزوزهای کارخانه ها و وسایل نقلیه در اول صف آلایندگی قرار دارند. فلزات سنگین، نیترات و پلاستیک موادی سمی هستند که آلودگی به همراه می آورند. آلودگی هوا از گازهایی که کارخانه ها و صنایع به دلیل سوزاندن سوخت های فسیلی تولید می کنند، ناشی می شود. آلودگی خاک ناشی از زباله های صنعتی است که به خاک اضافه می شود و آن را از مواد مغذی محروم می کند.

۲- گرمایش زمین:

تغییرات آب و هوایی مانند گرمایش زمین ناشی از فعالیت انسان ها در تولید گازهای گلخانه ای می باشد. گرمایش زمین دمای آب ها و سطح زمین را افزایش می دهد که نتیجه ی آن آب شدن یخ های قطب می باشد. نتیجه ی آن افزایش سطح دریاها و ایجاد الگوهای غیرطبیعی آب و هوایی همانند سیلاب های شدید، بارش برف سنگین و بیابان زایی می باشد.

۳- افزایش جمعیت:

جمعیت زمین به مرزهای غیرقابل قبولی نزدیک شده است که نتیجه ی آن کمبود منابعی همچون آب، سوخت و غذا می باشد. انفجار جمعیت در کشورهای کمتر توسعه یافته و در حال توسعه در حال بلعیدن همین منابع نایاب می باشند. فعالیت های بی رویه ی کشاورزی به واسطه ی استفاده از کودها، حشره کش ها و آفت کش ها به محیط زیست آسیب زده است. جمعیت زیاد یکی از اصلی ترین معظلات محیط زیست می باشد.

 ۴- کاهش منابع طبیعی:

کاهش منابع طبیعی مسئله ی دیگری است که باید به آن توجه کرد. مصرف سوخت های فسیلی این منبع را به آخرین مراحل وجودی خود نزدیک کرده است. نتیجه ی استفاده از آن ها نیز چیزی جز تغییر آب و هوا و گرمایش زمین نیست. در سراسر جهان، مردم  به سمت استفاده از منابع انرژی ها قابل تجدید مانند انرزی خورشیدی، انرژی باد، گازهای بیولوژیکی و انرژی زمین گرمایی سوق پیدا کرده اند. هزینه ی به ایجاد و نگهداری زیرساخت های این منابع در سال های اخیر کاهش چشم گیری داشته است.

۵- پسماند:

استفاده ی بیش از حد از منابع و ایجاد پلاستیک کره ی زمین را با مشکلی اساسی روبرو کرده است. کشورهای توسعه یافته به جهت تولید بیش از حد پسماند و سر ریز کردن آن ها به اقیانوس ها بدنام هستند. پسماندهای انرژی هسته ای خطرناکترین این پسماند ها هستند که بسیاری از خطرات سلامتی را در پی دارند. زباله های پلاستیک، غذاهای فوری یا فست فود، بسته بندی ها و ریزپردازنده های الکترونیکی جان انسان را تهدید می کند. پسماندها یکی از معظلات فوری محیط زیست می باشند.

۶- تغییر آب و هوا:

تغییر آب و هوا یکی دیگر از مشکلات زیست محیطی است که منشا آن به دهه های گذشته بر می گردد. این مشکل ناشی از گرمایش زمین است که خود آن در افزایش دمای اتمسفر به دلیل تولید گازهای سمی کارخانه ها و سوخت ها فسیلی ناشی می شود. تغییر آب و هوا تاثیرات جدی مختلفی دارد که فقط به آب شدن یخ های قطب، تغییر فصول، شیوع بیماری های جدید، سیل های پی در پی و تغییر جریان های آب و هوایی محدود نمی شود.

 

۷- نابودی تنوع بیولوژیکی:

فعالیت های انسان منجر به نابودی گونه ها و اقلیم های بسیاری شده است که تنوع بیولوژیکی را تهدید می کند. اکو سیستم که میلیون ها سال برای رسیدن به چنین بلوغی تلاش کرده است، خود را در خطر از دست دادن گونه های زیستی می بیند.

فرآیند گرده افشانی برای ادامه ی حیات اکوسیستم حیاتی می باشد و فعالیت های انسانی بزرگترین تهدید برای این فرآیند می باشند.

نمونه ی دیگری از این تهدیدها نابودی صخره های مرجانی در بسیاری از اقیانوس ها می باشد که حیات موجودات دریایی به آن ها وابسته است.

 ۸-جنگل زدایی:

جنگل ها جذب کننده های دی اکسید کربن و تولید اکسیژن تازه می باشند. آن ها در تنظیم دمای هوا و بارش ها نیز نقش دارند.

در حال حاضر ۳۰ درصد سطح خشکی را جنگل ها پوشانده اند ولی هر ساله به وسعت کشور پاناما از حجم آن ها کاسته می شود چرا که جمعیت در حال افزایش است و مردم به غذا، خانه و لباس بیشتری نیاز دارند.

 ۹- اسیدی کردن اقیانوس:

این موضوع نتیجه ی مستقیم تولید دی اکسید کربن می باشد. در ۲۵۰ سال گذشته اسیدیته ی اقیانوس افزایش یافته است ولی تا سال ۲۱۰۰ این مقدار ۱۵۰درصد افزایش خواهد داشت. تاثیر این واقعه تهدید حیات سخت پوستان، پلانگتون ها و پوکی استخوان در انسان می باشد.

۱۰- نازک شدن لایه ی اوزون:

اوزون لایه نامرئی نازکی به دور زمین است که ما را از خطر تابش های مضر خورشید در امان نگه می دارد. نازک شدن لایه ی اوزون به دلیل آلاینده هایی مانند کلورین و برومید می باشد که درکلروفلروکربن ها یافت می شود.

وقتی که این گازهای سمی به لایه های بالایی اتمسفر می رسند سوراخی را در لایه ی اوزون ایجاد می کنند که بزرگترین این سوراخ ها بر بالای قطب جنوب قرار دارد. استفاده از کلروفلروکربن ها در بسیاری از صنابع و محصولات ممنون می باشد.

ارزش لایه ی اوزون به جلوگیری از اشعه ی UV برای رسیدن به سطح زمین می باشد. این مسئله یکی از مهم ترین مشکلات محیط زیست می باشد.

 ۱۱- باران اسیدی:

این عارضه نتیجه ی وجود آلاینه های به خصوصی در اتمسفر می باشد. باران اسیدی نتیجه ی سوزاندن سوخت های فسیلی، فوران آتشفشانی یا پوسیدگی گیاهان می باشد که در طی این فرآیندها که گاز دی اکسید سولفور و دی اکسید نیتروژن به اتمسفر راه می یابد.

 ۱۲- آلودگی آب:

آب پاک به کالایی نادر تبدیل شده است. آب در حال تبدیل شدن به مسئله ای سیاسی و اقتصادی است چرا که در آینده انسان ها برای داشتن این منبع حیات به جنگ با یکدیگر خواهند پرداخت.

یکی از راه حل های پیشنهادی حل این مشکل شیرین سازی دریا می باشد.توسعه ی صنعتی در حال پر کردن رودخانه ها، دریاها و اقیانوس ها از آلاینده های سمی هستند که به تهدیدی جدی برای سلامتی انسان تبدیل شده است.

۱۳- رشد شهرسازی:

شهرسازی به گسترش مهاجرت ساکنین مناطق پرازدحام شهر به مناطق روستایی و تبدیل این مناطق به حوزه های شهری معنی می شود.

این فرآیند به فرسایش خاک، افزایش ترافیک و معضلات زیست محیطی و سلامتی منجر می شود. این افزایش تقاضای شهرنشینی به نابودی فرآیند جایگزینی پوشش های گیاهی و پوشش های جانوری منجر می شود.

۱۴- مشکلات سلامت عمومی:

مشکلات کنونی زیست محیطی جان انسان و حیوانات را تهدید می کند. آب های آلوده بزرگ ترین خطر سلامتی به شمار می آیند که کیفیت زندگی و سلامت عمومی را تهدید می کند.

موادی که به رودخانه ها راه می یابند با خود سموم، مواد شیمیایی و بیماری ها را به همراه دارند. آلاینده ها منجر به بیماری هایی همچون آسم و مشکلات قلبی و عروقی می شوند. افزایش دما احتمال شیوع بیماری هایی مانند دنگو را افزایش می دهد.

 ۱۵- مهندسی ژنتیک:

دستکاری ژنتیکی مواد غذایی با استفاده از تکنولوژی بیولوژیکی را مهندسی زنتیک می نامند. دستکاری ژنتیکی خوراک منجر به انتقال مواد سمی و بیماری ها از یک گیاه آلرزیک به گیاه مورد نظر می شود. دستکاری ژنتیکی مشکلات بسیاری را به همراه دارد.

معضل دیگر آن است که با مقاوم کردن گیاهان در مقابل حشرات، ارگانیسم هایی بوجود می آوریم که در مقابل آنتی بیوتیک ها مقاوم هستند.